AfriForum: Gesprekke oor geheime vuurwapenwetsontwerp lê regering se skynheiligheid bloot

AfriForum veroordeel die regering se pogings om in die geheim voorgestelde wysigings aan die Wet op Vuurwapenbeheer by Nedlac deur te voer sonder verteenwoordigers van die burgerlike samelewing of vuurwapeneienaars en -handelaars se insette.

Die burgerregteorganisasie sê hierdie geheimhouding, tesame met die regering se eie rekord van vuurwapen verliese, beklemtoon die regering se poging om wetsgehoorsame burgers te beklemtoon terwyl hul eie onbevoegdhede beskerm word.  

“Die regering is stilweg agter geslote deure by Nedlac besig om die regte van gewone burgers weg te onderhandel, sonder om relevante rolspelers uit die burgerlike samelewing of die vuurwapengemeenskap uit te nooi om deel te neem,” sê Jacques Broodryk, AfriForum se hoofwoordvoerder oor Gemeenskapsveiligheid. “Dieselfde regering wat eens probeer het om Suid-Afrikaners van hul reg op selfverdediging te ontneem, wil nou die debat heeltemal stilmaak.”

Suid-Afrika se 502 staatsentiteite besit gesamentlik ongeveer 2,2 miljoen vuurwapens, maar die nakoming van die Wet op Vuurwapenbeheer is uiters swak. Die Suid-Afrikaanse Polisiediens (SAPD) is die enigste entiteit wat gereeld verliese aan die Sentrale Vuurwapenregister rapporteer, terwyl die Suid-Afrikaanse Nasionale Weermag (SANW) en ander dit nie doen nie. Die gevolg is dat die staatsarsenaal, nie privaat kluise nie, die ware bron van Suid-Afrika se onwettige wapens is:

• Die SAPD het na raming 18 000 – 20 000 vuurwapens in die afgelope dekade verloor. In 2022/23 alleen het 742 vuurwapens verdwyn, met slegs ’n derde wat teruggevind is. Tussen 2014 en 2019 het 9 miljoen rondtes ammunisie verdwyn, wat later tot 9,5 miljoen gestyg het.
• By die SANW het minstens 57 R4/R5-gewere tussen 2017 en 2020 verdwyn, met 19 aanvalsgewere wat in 2019 van ’n weermagbasis gesteel is. Ammunisie en selfs handgranate het vermis geraak, met terugkrygingsyfers naby nul.
• Ander entiteite: Korrektiewe Dienste het 19 vuurwapens en 295 rondtes in vier jaar verloor. Daar word beweer dat ’n enkele metropolisiedepartement 700 vuurwapens in een jaar verloor het, terwyl die SAPD daarop aangedring het dat alle departemente saam slegs 67 verloor het.

Die kol. Chris Prinsloo-skandaal, waar 9 000 polisievuurwapens aan bendes verkoop is, bly die berugste geval van staatskorrupsie wat Suid-Afrika se geweldsmisdaadepidemie direk aangevuur het.

Om alles te kroon, is dit onlangs onthul dat polisie- en militêre vuurwapens ook uit Namibië gesmokkel word, direk in die hande van kriminele bendes in. Die Suid-Afrikaanse regering se algehele mislukking om ons grense te beveilig, het smokkelaars lank reeds in staat gestel om wapenbesendings die land in te bring. Die byvoeging van Namibië tot hierdie lys het egter wenkbroue laat lig.

In 2021 het die regering wysigings aan die Wet op Vuurwapenbeheer voorgestel wat selfverdediging ’n ongeldige rede sou maak om ’n vuurwapen te besit. In ’n land met 34 vuurwapenverwante moorde elke dag, was só ’n voorstel irrasioneel en gevaarlik. Die burgerlike samelewing, insluitend AfriForum, het teen die plan gemobiliseer en dit is uiteindelik opsy gesit, maar nou blyk dit dat die regering ’n alternatiewe plan gemaak het en dit nou in die geheim bedryf sonder die nodige konsultasie met belanghebbendes.  

“Om Suid-Afrikaners die reg op selfverdediging in een van die wêreld se gewelddadigste lande te probeer ontsê, was belaglik in 2021, en dit is vandag net so belaglik,” gaan Broodryk voort. “Die feit dat die regering weer eens wysigings in geheime vergaderings beraam, wys dat hulle weet die publiek sou hierdie voorstelle verwerp as dit in die openbaar voorgestel moet word.”

AfriForum gaan ook ’n aansoek ingevolge die Wet op die Bevordering van Toegang tot Inligting (PAIA) indien om die regering te dwing om presies te sê watter staatsdepartemente vuurwapens besit, hoeveel hulle verloor of gesteel het, en watter pogings (indien enige) aangewend is om dit terug te kry.

“Dit is onwelvoeglik vir die regering om agter geslote deure by Nedlac weg te kruip terwyl hulle probeer om burgers te ontwapen, terwyl hulle weier om deursigtig te wees oor die duisende gewere wat hulle aan misdadigers verloor het,” sluit Broodryk af. “As die staat nie sy eie wapens kan beveilig nie, het hulle geen morele gesag om vir verantwoordelike vuurwapeneienaars oor veiligheid te preek nie.”